تمر هندی
مشخصات بویایی : تلخ و شیرین
اصطلاحات انگلیسی : amarindus indica - Tamarind
تمر هندی (به عربی: تمر هندي، به معنای خرمای هندی): درختی گرمسیری از تیرهٔ پروانه‌داران و زیرخانوادهٔ ارغوانیان است. خاستگاه این گیاه مناطق استوایی قارهٔ آفریقا است. میوهٔ این درخت به شکل لوبیایی درشت و قهوه‌ای و ترش‌مزه و سرشار از قند است.تمر هندی در میان ساکنین ماداگاسکار درختی مقدس و پادشاه درختان تلقی میشود.
خاستگاه تمر هندی مناطق استوایی قارهٔ آفریقا است و امروزه نیز این گیاه در کشورهای سودان، کامرون، نیجریه و تانزانیا به صورت خودرو می روید. تمر هندی صدها سال پیش از طریق کشتی به شبه‌جزیرهٔ هند نیز منتقل شد و در آن‌جا پرورش یافت. پس از آن، این گیاه در سراسر مناطق گرمسیری آفریقا و آسیای شرقی، از جمله تایوان و حتی برخی نواحی چین پخش شد.این گیاه برای نخستین بار در هند، توسط گیاه‌شناسان اروپایی با نام Tamarindus indica توصیف گشت. ریشهٔ این واژه از نام عربی این میوه گرفته شده و به معنای خرمای هندی می‌باشد.
در قرن شانزدهم تمر هندی توسط استعمارگران اسپانیایی و پرتغالی به آمریکای لاتین نیز صادر شد و در کشورهایی چون مکزیک، هندوراس و گواتمالا پرورش یافت. امروزه این گیاه بخش مهمی از رژیم غذایی ساکنین این مناطق را تشکیل می‌دهد.
مشخصات
درخت تمر هندی بین ۱۰ تا ۲۰ متر طول دارد. رشد این گیاه کُند، ولی عمر آن بسیار طولانی است. تمر هندی در خاک‌های رسی، ماسه‌ای، ابلیزی و اسیدی به خوبی رشد می‌کند. این درخت مخصوص مناطق حاره بوده و به سرما حساس است، اما مقاومت بالایی دربرابر خشکی و باد دارد. برگ‌های این درخت همیشه‌سبز و به رنگ سبز روشن هستند. برگ‌ها مرکب بوده به صورت فراهم قرار گرفته‌اند.
تمر هندی در اواخر ماه اردیبهشت گل‌هایی دارای ۵ گل‌برگ و زردرنگ با خطوط نارنجی یا قرمز می‌دهد. در ماه مهر این درخت میوه‌هایی به شکل لوبیا می‌دهد. هر میوه دارای بین ۱ تا ۱۲ هسته است که توسط گوشتی ترش‌مزه، خمیرمانند و رشته و فیبردار احاطه شده است. میوه‌ها پوستی قهوه‌ای رنگ و سخت دارند و می‌توانند تا ۱۵ سانتی‌متر طول داشته باشند. هر درخت بالغ می‌تواند سالیانه تا ۱۷۵ کیلوگرم میوه دهد.
تمر هندی‌های شبه‌جزیرهٔ هند میوه‌هایی بزرگ‌تر با ۶ تا ۱۲ هسته می‌دهند، در حالی که تمر هندی‌های آفریقایی و مناطق آمریکای جنوبی بین ۱ تا ۶ هسته دارند. این هسته‌ها قهوه‌ای‌رنگ، پهن و صاف هستند و در بعضی از مناطق چون چین و جاوا مورد استفادهٔ کودکان برای بازی‌های چون چکرز چینی قرار می‌گیرد.
با وجود این که سودان و مناطق استوایی آفریقا خاستگاه تمر هندی بوده‌اند، شبه‌جزیرهٔ هند از صدها سال پیش بزرگ‌ترین پرورش‌دهنده و مصرف‌کنندهٔ این میوه بوده است. در کشور هند باغ‌های بزرگ تمر هندی سالانه حدود ۲۷۵٬۵۰۰ تن میوه تولید می‌کنند. تمر هندی هم‌چنین در کشورهایی چون اندونزی، مالزی، جزایر فیلیپین و جزایر اقیانوس آرام پرورش داده میشود. تایلند بیش‌ترین تولید تمر هندی انجمن ملل آسیای جنوب شرقی را به خود اختصاص داده است. تمر هندی در ایالات جنوبی ایالات متحده آمریکا نیز همچون جنوب فلوریدا به دلیل آب‌وهوای حاره‌ای و نیمه‌حاره‌ای کشت میشود. در برزیل، کاستاریکا، کوبا، گواتمالا، مکزیک، نیکاراگوئه و پورتوریکو نیز این درخت پرورش داده میشود.
مصارف خوراکی
میوهٔ کال تمر هندی دارای گوشتی سبز و بسیار ترش است که اغلب به عنوان چاشنی و برای ترش کردن غذا استفاده میشود. تمر هندی رسیده که شیرین‌تر می‌باشد در بسیاری از مناطق به عنوان میوه مصرف میشود. تمر هندی هم‌چنین برای تهیهٔ دسر، مربا، شربت، بستنی، آب‌میوه و نوشیدنی مورد استفاده قرار می‌گیرد. برای تهیهٔ بسیاری از سس‌ها نیز از تمر هندی استفاده میشود. در هند، نه تنها میوه، بلکه گل و برگ‌های تمر هندی برای پخت غذا مورد استفاده قرار می‌گیرند. در مکزیک، از تمر هندی برای تهیهٔ خوراکی‌های متنوعی به صورت نمک‌زده، خشک‌شده، فلفل‌زده، آبنبات و غیره استفاده میشود. مصریان نیز از این میوه برای تهیهٔ نوشیدنی خنک و ترشی استفاده می‌کنند که در تابستان بسیار مصرف میشود.
مصارف دارویی
این میوه به‌عنوان مسهل طبیعی مورد استفاده قرار می‌گیرد. تمر هندی هم‌چنین در برخی مناطق آسیای شرقی و آفریقا به منظور درمان گلودرد، اختلالات گوارشی، درد بدن و تمیزکنندهٔ صورت مصرف میشود.
نکات مهم در خصوص تمر هندی
- تمر هندی میوه ای با طبیعت سرد که برای رفع تشنگی بسیار مفید است و خنک کننده و تب بر است. همچینین این میوه دارای منابع غنی ویتامین C می باشد. برای کسانی که اختلالات کبدی دارند این میوه توصیه میشود. از دیگر خواص این میوه اشتها آور بودن آن است . برای بیشتر شدن اشتها قبل از غذا کمی میل شود.
- گرد تخم تمر هندي همراه با عسل براي تقويت نيروي جنسي مفيد است.
- خانم هايي كه حامله هستند از خوردن تمر هندي خودداري كنند.
- تمر هندي مقوي قلب است. يك ساعت بعد از غذا ميل شود.
- تسكين دهندة آشفتگي و تهوع صفراوي است.
- غرغره تمر هندي براي خناق مفيد است.
- مزمزة آن جوشهاي دهان را از بين مي‌برد.
- هيچ گاه ناشتا تمر هندي نخوريد.
- براي كساني كه مي‌خواهند دير ارضا شوند از پودر دانه هندي به مقدار كم همراه با عسل استفاده كنند. 10 صبح خورده شود.
- حضرت رسول(ص) فرمودند: مكيدن تمرهندي كشندة كرمهاي روده است.
- حضرت رسول(ص) فرموده‌اند: مداوا و دفع مرض نمي كنيم جز با تمبر.
- تمر هندي از مرض جذام جلوگيري مي‌كند.
- تمر هندي از لحاظ صفراوي در ميان ميو‌ه‌هاي ترش مقام بالايي دارد.
- تمرهندي براي خارش و گال مفيد مي‌باشد.
- ميوه نارس و خام آن ديرهضم و نفاق است.
- ضماد تمر يا دانة آن باز كننده و مسهل مي‌باشد.
- خوردن تمر براي درمان سوزاك مفيد است.
- براي درمان بواسير دانه تمر هندي را بصورت پودر كرده روي زخم بپاشيد.
- گرد پوست درخت تمر جهت التيام زخم و جراحات سودمند مي باشد.
- براي باز شدن اشتها قبل از غذا يك قاشق چاي خوري از خاكستر پوست تمر هندي تناول نماييد.
- براي جمع شدن پوست صورت يا بسته شدن منافذ پوست پودر دانه تمر هندي را با آب نارنج مخلوط نموده روي پوست بگذاريد.
- براي سفيد شدن دندانها 100 گرم دانه تمر هندي + 10 گرم كندر مخلوط كرده مسواك را خيس كنيد روي دندانها بكشيد.
- براي امراض پوستي آش تمرهندي در برنامه غذايي خود قرار دهيد.
- براي سردردهايي كه ناشي از فشار خون است ابتدا آلو را خيس كرده سپس با حرارت ملايم پخته و مقداري تمرهندي مخلوط كرده و ميل شود.
- اگر هستة تازه تمرهندي را دو نيم كرده بر موضع عقرب‌زدگي بگذاريد سم آن را خواهد كشيد.
منابع : ویکی پدیا – دکترسلام – فرگرنتیکا
گردآورنده : میثم وظیفه
